De Olijke Atheïist
Auteur: Floris van den Berg
Titel: De olijke atheïst - filosoferen over de waan van religie
ISBN: 9789089246110
Uitgever: Houtekiet
Verschenen: 2018
Stukjes in dit boek die mij opvielen
p. 111 halverwege: wetenschappelijke kennis gebruiken om wetenschappelijke theorie (evolutie) te weerleggen werkt niet.p. 113: bewijslast ligt bij degene met de claim. Bewijs is empirisch bewijs (direct via de zintuigen of indirect via instrumenten als telescopen, radar, microscopen, etc.), herhaalbaar, intersubjectief.
p. 117: "Een epistemologische spelregel is: extraordinary claims require extraordinary evidence. Dus als er een existentiële claim is die niet strookt binnen het naturalistische wetenschappelijke wereldbeeld dan dient er voor deze claim exceptioneel goed en sterk bewijsmateriaal te zijn. Immers, het bestaan van een dergelijke entiteit (zoals god) zet het wetenschappelijke paradigma op losse schroeven. Dat kan wel, maar dan moet het bewijs sterk zijn." Laura: zolang het wetenschappelijk paradigma is dat alle raven zwart zijn, zal iemand die beweert dat er een witte raaf bestaat dat moeten bewijzen. de bewijslast ligt bij degene met de claim, en niet bij het paradigma. Het is niet nodig om te bewijzen dat er geen witte raven bestaan.
p. 118: epistemologisch solipsisme: 'er is slechts kennis mogelijk van het eigen bewustzijn' 'hoe kan ik zeker weten dat er iets buiten mijzelf bestaat? Want ik ben daarvoor aangewezen op mijn zintuigen en mijn zintuigen kunnen bedriegen!' "De kans dat de buitenwereld een illusie is, is buitengewoon klein. Mocht het een illusie zijn, wat dan nog? Als we daarin gevangen zitten en er niet uit kunnen dan moeten we toch doen alsof het geen illusie is."
p. 121/122: Er zijn atheïsten die gruwelen hebben veroorzaakt (voorbeelden van dictators etc.). atheïsme is niet voldoende. Het is een kentheoretische positie, geen morele. Het humanisme is een levensbeschouwing die vrijheid van het individu en atheïsme combineert.
p. 134 (over de zeven hoofdzonden): "Gula: onmatigheid, gulzigheid, vraatzucht. Mee eens. Iedereen die te dik is - alle hangbuikmensen - tonen een gebrek aan levenskunst. Terwijl een groot deel van de wereldbevolking ondervoed is, is een ander deel van de wereldbevolking te dik. Dat is een schande. Een dikke humanist is een domme humanist"
p. 232 over veganisme: "Dat veel vrijdenkers en atheïsten hun kritische denkvermogens beperken tot wat hun goed uitkomt, diskwalificeert hen als vrijdenker en als moreel mens." Laura: betekent dit dat iedereen die zich gedraagt op een manier die rationeel moreel niet te onderbouwen is gediskwalificeerd wordt? Dat wil zeggen: iedereen die zich zo gedraagt dat er één of meer anderen geschaad worden, inclusief niet-menselijke dieren? Bijvoorbeeld mensen die dierlijke producten gebruiken? (In het boek blijkt al dat Van den Berg dit inderdaad vindt.) Vraag van Laura aan Van den Berg: denk je dat er mensen zijn die volledig moreel juist leven, en helemaal niemand schaden? Denk je dat jij zo iemand bent?
p. 234: "Maar jij hebt dit en dat nog niet gelezen." "Dit verwijt is een truc. Wanneer de opponent bekent dat z/hij het betreffende werk niet kent, dan denkt het publiek 'tjonge, dan kan z/hij daar ook geen goed oordeel over hebben'. Waar het om gaat zijn niet de aantallen boeken of specifieke boeken, maar om de argumenten.
p. 239: over ad hominem drogreden. "
p. 256 over de tien geboden, gebod 2 'Gij zult de naam van de Heer, uw God, niet zonder eerbied gebruiken': "Er zijn christenen die zich opwinden over dit tweede gebod en daar ook actief campagne over voeren. Wie de ellende in de krant leest kan niet anders dan concluderen dat deze christenen het spoor bijster zijn geraakt."
Ho even, dat is een drogreden: 'jouw argument is niet geldig omdat er naar mijn mening dringender zaken zijn om je over op te winden'.
De immer briljante Asha ten Broeke schrijft: "met zo’n oproep staakt elke uitwisseling van argumenten. Door te zeggen dat ergens niet over gepraat hoeft te worden, dat iets te onbelangrijk is om het er zelfs maar even over te hebben, voorkom je bovendien op nogal snaakse wijze dat je inhoudelijk moet reageren." "Het zijn opvallend vaak de onderwerpen die vooral vrouwen aangaan, of etnische minderheden, waarover gezwegen moet worden."
Als iemand met die drogreden aankomt kun je meestal meteen dezelfde zin terugzeggen:
Ik: "Zwarte Piet is racisme."
Ander: "Kun je je niet druk maken over iets écht belangrijks? In plaats van je druk maken over het afschaffen van de karikaturale Piet?"
Ik: "En jij dan? Kun jij je niet druk maken over iets écht belangrijks? In plaats van je druk maken over het behouden van de karikaturale Piet?"
p. 289, atheïstische aforismen: "112. Gelovigen verdienen het uitgelachen te worden. Daarmee respecteer je hun kritische denkpotentie."
p. 289, atheïstische aforismen: "118. Respect is overgewaardeerd."
p. 290, atheïstische aforismen: "134. Wie zwijgt, stemt in."
In het boek kom ik een paar generalisaties tegen waar ik niet van hou, bijvoorbeeld:
p. 96: veganisten zijn...
p. 135: het zijn moslims die ...
p. 139: Westerse (postmoderne, postkoloniale, intersectionalistische) feministen zijn...
p. 169: joden en moslims falen hier in het geval van jongens dubbel in. (Van den Berg maakt het generaliseren van joden nog een beetje ongedaan op p. 160 door te schrijven "Er zijn ook joden die tegen jongsbesnijdenis zijn." Op p. 775 schrijft Van den Berg: "Bij het jodendom is er nog iets vreemds aan de hand. Er zijn twee soorten joods zijn. Religieus joods en staatsburger van Israël."
Tot slot nog een advies van Floris van den Berg:
p. 295, noot 121: "Atheïsme moet een maatschappelijke stem hebben via een vereniging als De Vrije Gedachte. Als je atheïsme belangrijk vindt, overweeg dan om je stem te laten meeklinken en -wegen door lid te worden: www.devrijegedachte.nl, of in België de Humanistische-Vrijzinnige Vereniging: www.h-vv.be."
